ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ - ΜΕΡΟΣ 1

Α
Α' που 'χασε το χοίρο του, όλο μουγκριές ακούει.
Άβουλα του Θεού φύλλον 'κι λαΐσκεται. (Ποντιακή)
Αβούλευτο είναι να γενεί χοίρου μαλλί μετάξι, των απανθρώπων τα παιδιά νάχουν τιμή και τάξη. (Παξοί)
Άβρακος βρακί δεν είχε, το 'βαλε και χέστηκε. (Παξοί)
Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.
Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.
Αγάλι αγάλι φύτευε ο γεωργός αμπέλι κι αγάλι αγάλι γίνηκε η αγουρίδα μέλι. (Παξοί)
Αγάλια αγάλια κόνευε, αν θέλεις να προφτάσεις.
Αγάπαγε η Μάρω το χορό βρήκε και άντρα χορευτή.
Αγαπάει ο θεός τον κλέφτη, αγαπάει και το νοικοκύρη.
Αγάπα το γείτονά σου αλλά μη γκρεμίζεις και το φράχτη.
Άγιας Άννης να λογιέσαι και να μη δοξολογιέσαι. (Παξοί)
Αγιά Μαρίνα με τα σύκα και Άγιος Λιας με τα σταφύλια.
Άγιος που δε θαυματουργεί, μηδέ δοξολογιέται.
Αγιούτο στην αδυναμιά. (Παξοί)
αγιούτο : βοήθεια (ενετικό)
Άγνωστοι αι βουλαί του Κυρίου.
Αγοράζει μα δεν πουλεί. (Παξοί)
Άγουρος προξενητής για λόγου του κοιτάει. (Παξοί)
Αγροίκου μη καταφρόνει ρήτορος.
Αγρόν ηγόραζεν. (θρησκευτικό)
Άδειο σακί ορθό δεν κάθεται. (Παξοί)
Αδέρφια αγαπημένα, κάστρα που δεν παίρνονται.
Αδέρφια ενωμένα, σπίτια ευτυχισμένα. (Παξοί)
Αδερφός, κι ας ειν' κι οχτρός. (Κεφαλονίτικη)
Άδης στον άδη και βρωμάει και τυρίλιας. (Παξοί)
Άδουλος δουλειά δεν έχει, το βρακί του λύει και δένει.
Άδουλος δουλειά δεν είχε το σκοινί λύνει και δένει. (Παξοί)
Άι Βαρβάρα βαρβαρώνει, Άη Σάββας σαβανώνει κι Άη Θανάσης παραχώνει.
Αιθίοπα σμήχεις.
Άιρα και κάιρα και κόκκινη μηλιά. (Παξοί)
Παρόμοια με: "Τον αράπη κι αν τον πλένεις το σαπούνι σου χαλάς".
Άης Αντρέας έφτασε, το κρύο αντρειεύει.
Άη Γιώργη μου ακριβός είσαι.
Ακαμάτης νέος, γέρος διακονιάρης.
Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τον βαφτίσαμε.
Ακόμα δεν τον είδανε και Γιάννη τονε κράξανε. (Παξοί)
Άκουε γέρου συμβουλή και παιδεμένου γνώμη.
Άκουε πολλά και λέγε λίγα.
Ακουέ τα από καρδίας.
Άκουσε γέρου συμβουλή και παιδευμένου γνώση.
Ακριβός στα πίτουρα και φτηνός στ' αλεύρι.
Ακριβοί στα πίτουρα, φτηνοί στα λάχανα.
Αλάργα-αλάργα το φιλί για να έχει νοστιμάδα.
Αλέθει ο μύλος ό,τι κι αν του ρίξεις. (Παξοί)
Αλήθεια χωρίς ψέματα, φαΐ χωρίς αλάτι. (Παξοί)
Άλλ' αντ' άλλα τα μεγάλα της Παρασκευής το γάλα.
Άλλα είναι τ'άλλα κι άλλο της Παρασκευής το γάλα.
Άλλα λέει η γιαγιά μου, άλλα ακούν τ`αυτιά μου.
Άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε.
Άλλα τα λεγόμενα κι άλλα τα γενόμενα.
Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας.
Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει.
Άλλώς έδοξε τοις θεοίς.
Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τη σκούφια του αλλιώς.
Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς.
Άλλη η δουλειά του ναύτη, κι άλλη του καντηλανάφτη.
Άλλη καμιά δε γέννησε, μόνο η Μαρία το Γιάννη. (Παξοί)
Αλί από κείνονε που δεν έχει νύχια να ξυστεί. (Παξοί)
Αλί από κείνονε που δεν έχει ποιος να του φυσήξει το μάτι. (Παξοί)
Αλί από κείνονε που λείπει από το γάμο του. (Παξοί)
Αλί από κείνονε που τονε κλείνει η γης. (Παξοί)
Αλίμονο του που δεν έχει και θεό δεν έχει. (Παξοί)
Άλλο λάγιο κι άλλο τράγιο. (Παξοί)
Άλλο ο χήρος γείτονας κι άλλο ο γείτονας γουρούνι. (Παξοί)
Άλλοι να σε παινεύουνε κι εσύ να καμαρώνεις. (Παξοί)
Άλλοι παπάδες ήρθανε, άλλα Βαγγέλια φέραν.
Άλλοι παπάδες έρχονται, άλλα χαρτιά κρατάνε.
Άλλοι Πάσχα κι άλλοι χάσκα. (Παξοί)
Άλλοι περνώντας κι άλλοι καρτερώντας. (Παξοί)
Άλλοι σπέρνουν και θερίζουν κι άλλοι τρών' και μαγαρίζουν.
Άλλοι τα 'φαγαν τα σύκα κι άλλοι τα πληρώνουνε.
Άλλος βάζει τη φωτιά κι άλλος βρίσκει τον μπελά.
Άλλος γαμεί κι άλλος πλερώνει. (Παξοί)
Άλλος έσπειρε κι άλλος θερίζει.
Άλλος έχει τ' όνομα κι άλλος τη χάρη.
Άλλος σπέρνει και τρυγάει, κι άλλος πίνει και μεθάει.
Άλλος το μακρύ κι άλλος το κοντό.
Άλλος χάσκει κι άλλος μεταλαβαίνει.
Αλλοι τα γένια πεθυμούν, κι άλλοι που τα 'χουνε τα φτυούν.
Αλλού βαρούν τα όργανα κι αλλού χορεύει η νύφη.
Αλλού είν' ο καλόγερος κι αλλού είναι τα ράσα του.
Αλλού ο παπάς κι αλλού τα ράσα του.
Αλλού με τρίβεις δέσποτα, κι' αλλού έχω τον πόνο.
Αλλού με ξείς καλόγηρε κι αλλού με τρώει εμένα.
Αλλού ο παπάς κι αλλού τα ράσα του.
Αλλού πατάς κι αλλού κοιτάς.
Αλλού τ' όνειρο κι αλλού το θάμα.
Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννούν οι κότες.
Αλλού φωτίζει ο Θεός κι αλλού σκοτίζει. (Παξοί)
Αλλού χτυπάει το νερό κι αλλού αλέθει ο μύλος.
Άλφα Κάπα αντιδαύλι. (Παξοί)
Αλωνάρη με τ' αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
Άμα βλέπεις τη μάνα κλαις το παιδί. (Παξοί)
Άμα δεις λαγό εμπρός σου, τρεις φορές κάν' τον σταυρό σου.
Άμα δεν έχεις νύχια να ξυστείς, μη περιμένεις άλλον.
Άμα δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό, πάει το βουνό στον Μωάμεθ.
Άμα δεν περισσέψει πάει να πει πως δεν φτάνει.
Άμα θες σύντροφο άξο, πάρε νύφη από τη Νάξο.
Άμα κι θέλω να φιλώσε ρωτώ που και κα εν το μάγουλο σ'. (Ποντιακή)
Άμα δεν θέλω να σε φιλήσω ρωτώ που είναι το μάγουλό σου.
Άμα φτυείς ψηλά, πέφτει στο πρόσωπο.
Αμαρτία εξομολογουμένη ουκ έστι αμαρτία.
Αμαρτία εξομολογημένη, η μισή συγχωρεμένη.
Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα.
Αμ' έπος αμ' έργον.
Αμίλητος σαν ψάρι.
Αμίλητος τρελός, για φρόνιμος περνιέται.
Ανάγκα και θεοί πείθονται.
Ανάθρεψε τον ποντικό να φάει το μαλλί σου.
Αναπέτα πεταλούμ', αλά πέρδικα καλούμ'. (Παξοί)
Ανάποδα, σαν τον κάβουρα.
Άναψε τ' αγίου δυο κεριά και του δαιμόνου πέντε.
Ανεμομαζώματα, διαβολοσκορπίσματα.
Αν βάζεις τον κώλο σου να σου κάνει δουλειά, σκατά δουλειά θα κάνει.
Αν βρέξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ' εκείνον τον ζευγά πού 'χει πολλά σπαρμένα.
Αν δεν αστράψει, δε βροντά, κι αν δε βροντά δε βρέχει.
Αν δεν βρέξεις κώλο, δεν τρως ψάρι.
Αν δεν βρέξεις πόδι δεν τρως μπαρμπούνι.
Αν δεν δουλέψεις την αυγή, γυμνός θα είσαι τη Λαμπρή.
Γλυκός ο ύπνος το πρωί, γδυτός ο κώλος τη Λαμπρή.
Αν δεν έρθει μοναχή της, μην την καρτεράς την τύχη.
Αν δεν ήταν οι βρωμιές δεν θα πουλούσαν το σαπούνι. (Παξοί)
Αν δεν κλάψει το παιδί, δεν το βυζαίν' η μάνα.
Αν δεν κλοτσήσει ο γάιδαρος, δεν τον ξεφορτώνουν.
Αν δεν κουνήσει η σκύλα την ουρά της, ο σκύλος δεν πάει κοντά της.
Αν δεν λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είναι καλοκαίρι.
Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει.
Αν δεν το δείχνει η γίδα, το δείχνει το κέρατό της.
Αν είσαι και λελέκι, δεν είσαι και χατζής.
Αν είσαι και παπάς, με την αράδα σου να πας.
Αν έκαναν όλες οι μέλισσες μέλι θα το 'τρωγαν και οι γύφτοι.
Αν έχεις νύχια, ξύσου.
Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό καρτέρει.
Αν ήταν η ζήλεια ψώρα, θα κολλούσε όλη η χώρα.
Αν ήταν η δουλειά καλή θα δούλευε κι ο Δεσπότης.
Αν ήταν το βιολί ψωλή, θα το παίζανε πολλοί.
Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
Αν καθίσεις με στραβό, το πρωί θ' αλληθωρίζεις.
Αν κελαηδάει ο γάιδαρος, γκαρίζουν τ' αηδόνια. (Κεφαλονίτικη)
Αν ρίξει ο Απρίλης δυο νερά κι Μάρτης άλλο ένα, χαρά σ’ αυτό το γεωργό που ’χει πολλά σπαρμένα.
Αν ρίξει ο Απρίλης δυο νερά κι Μάρτης άλλο ένα, χαρά σ’ αυτό το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα.
Αν σ΄ αρέσει μπάρμπα-Λάμπρο ξαναπέρνα από την Άνδρο. (Ιστορική)
Αν τα χάσει ο μήνας δεν τα χάνει ο χρόνος. (Παξοί)
Αν τινάξει ο μυλωνάς, τα ρούχα του κάνει πίτα και κουλούρια. (Παξοί)
Ανδρός χαρακτήρ εκ λόγου γνωρίζεται.
Ανδρών επιφανών, πάσα γη τάφος.
Ανέγνων, έγνων, κατέγνων.
Διάβασα, κατανόησα, καταδίκασα. Η γνωστή φράση του Ιουλιανού του παραβάτη, όταν διάβασε βιβλίο με περιεχόμενο χριστιανικό γραμμένο σε αρχαίους στίχους.
Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο.
Ανοικοκύρευτος γαμπρός, πάει στους πέντε ανέμους. (Παξοί)
Αντί να βογκάει ο γάιδαρος, βογκάει το σαμάρι.
Αντί να τρίζει η άμαξα, τρίζει ο αμαξηλάτης.
Άντρας ψηλός και άγγελος, κοντός πομπή και γάνα, ψηλή γυναίκα άχαρη, κοντή χαραμαντάνα.
Ανύπαντρος προξενητής, για λόγου του γυρεύει.
Ανύπαντρος σαν παντρευτεί δεν πρέπει να χορεύει, μόνο σακί στον ώμο του κριθάρι να μαζεύει. (Παξοί)
Άξιος είναι στο φαί και γρήγορος στον ύπνο.
Απ' αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι.
Απ΄ όνων εις ίππους.
Το έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, όταν θέλανε να καταδείξουνε άνθρωπο που αναρριχήθηκε από τα χαμηλά.
Απ' όπου κι αν τον πιάσεις λερώνεσαι.
Απ' τ' αυτί δεν κουτσαίνει τ' άλογο.
Απ' τ' αυτί και στο δάσκαλο.
Απ' την αρχή του Θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή.
Απ' το διάολο έρχεται τ' αρνί, στο διάολο γυρίζει το τομάρι.
Απ' το κεφάλι βρωμάει το ψάρι.
Το ψάρι βρωμάει απ' το κεφάλι.
Απ' τ' ολότελα, καλή ειν' κι η Παναγιώταινα.
Απ' το σπίτι κι η τιμή, απ' το σπίτι κι η πομπή. (Παξοί)
Απ' το χέρι ως το στόμα είναι πολύς καιρός ακόμα.
Απ' τον Άννα στον Καϊάφα.
Άπιαστα πουλιά, χίλια στον παρά.
Άπλωνε το πόδι σου, κατά το πάπλωμα σου.
Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι.
Από δήμαρχος, κλητήρας.
Από κύλικος μέχρι χειλέων πολλά πέλει.
Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.
Από τρελό κι από παιδί μαθαίνεις την αλήθεια.
Από ζουρλό και μεθυστή μαθαίνεις την αλήθεια.
Από μουλωχτά σκυλιά να φοβάσαι.
Από πίτα που δεν τρως, τι σε μέλει κι αν καεί.
Από ρόδο βγαίνει αγκάθι κι από αγκάθι βγαίνει ρόδο.
Από τα μετρημένα τρώει ο λύκος. (Παξοί)
Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλλα.
Από την Σκύλλα στη Χάρυβδη.
Απόκριες στο σπίτι σου και Λαμπριά όπου λάχει. (Παξοί)
Απορία ψάλτου, βηξ.
Απρίλης-γκρίλης. (Παξοί)
Αρβανίτη αν κάνεις φίλο, κράτα και κανένα ξύλο.
Αργά-αργά τα όργανα κι αρχοντικός ο γάμος.
Αργεί ο Θεός και σκάει ο φτωχός.
Αργία μήτηρ πάσης κακίας.
Άρες μάρες κουκουνάρες.
Άρκον σα ξύλα έστειλαν, και γρίζεψεν το δάσος. (Ποντιακή)
Άρμεγε λαγούς και κούρευε χελώνες.
Άρτσι, μπούρτζι και λουλάς.
Άρτσι πέλαο μ΄ έριξε. (Παξοί)
Αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου.
Αρχηγού παρόντος πάσα αρχή παυσάτω.
Αρχή άνδρα δείκνυσι.
Αρρώστου χείλη φαίνονται και νηστικού μαγούλες.
Ας με λένε Βοϊβοντίνα κι ας ψοφώ από την πείνα.
Ας μπαίνει ο κόσμος κι ας λέει ο κόσμος. (Παξοί)
Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.
Ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει.
Άσπρα μαλλιά στην κεφαλή... κακά μαντάτα στην ψωλή. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
Άσπρα στο πουγκί, ψάρια στο βουνί.
Άσπρος γεννιέται ο κόρακας και μαύρος κατανταίνει. (Παξοί)
Άσχημέ μου στρώσε τάβλα, όμορφέ μου τι θα φάμε. (Παξοί)
Αυγό να πάρεις απ' αυτόν δεν έχει κρόκο μέσα.
Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να 'σουν δυο φορές τον χρόνο.
Αυτά που θες ξενέρωτος, τα κάνεις μεθυσμένος.
Αυτός είναι βίος και πολιτεία.
Αυτός είναι απ' του διαόλου τη μάνα.
Αφεντικά και δούλοι, το ίδιο ούλοι. (με αρνητική διάθεση)
Αφές αυτοίς. Ου γαρ οίδασι τί ποιούσι.
Αφήνω γεια τση φτώχειας. (Παξοί)
Άφησε το γάμο και πήγε για πουρνάρια.
Αφού έκαμες την εκκλησιά κάμε και τ' άγιο βήμα.
Αχάριστο ευλογείς, νεκρό δανείζεις.
Β
Βαθιά βροντή, κοντή βροχή. (Παξοί)
Βαθύ ποτάμι δεν κάνει κρότο.
Βαίνω κατά κρημνών.
Πάω κατά διαβόλου. (Πλάτωνας, Νόμοι 944α)
Βάλ' το μάνταλο στην πόρτα να κοιμάσαι ξένοιαστος.
Βάλανε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
Βάλανε τον τρελό να βγάλει το φίδι απ' την τρύπα.
Βάλε αλεύρι, κάμε πίτα.
Βάλε ελιά για τα παιδιά σου και μηλιά για την κοιλιά σου. (Παξοί)
Βάλε κλειδί στη γλώσσα σου.
Βάπτισμα του πυρός.
Βάρα γροθιά του μαχαιριού να δεις ποιος θα πονέσει.
Βάρα με μία με τ' σκούφια σ'.
Βαράτε με κι ας κλαίω!
Βαρβαρίτσι, Νικολίτσι, Σάββα τι ήθελες στη μέση; (Παξοί)
Βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα.
Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει.
Βαστάτε Τούρκοι το λαγό να κατουρήσει ο σκύλος. (Παξοί)
Βγήκε η πομπή τσι στράτες, κοροϊδεύει τσου διαβάτες. (Παξοί)
Βλέπεις το λύκο, κι εσύ ψάχνεις τ’ αχνάρια.
Το λύκο τον βλέπεις, τον τορό (χνάρι) γυρεύεις?
Βλέπω το δέντρο και χάνω το δάσος.
Βίαιος διδάσκαλος ο πόλεμος.
Ο πόλεμος διδάσκει κάθε είδους βιαιότητα. (Θουκυδίδης, ΙΙΙ, 82.2)
Βίον καλόν ζης αν γυναίκα μη έχεις.
Καλή ζωή ζει εκείνος που δεν έχει γυναίκα.
Βίος αβίωτος.
Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος.
Ζωή χωρίς γιορτές, μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχείο. (Δημόκριτος, 230)
Βλέπεις φαί, κάτσε φάε. Βλέπεις ξύλο, σήκω φύγε.
Βοήθα με να σε βοηθώ ν’ανεβούμε το βουνό.
Βοήθα μ', εφτωχέ, μη γίνουμαι άμμον εσέν. (Ποντιακή)
Βόηθα με φτωχέ μη γίνω σαν και σένα. (Παξοί)
Βοηθείστε οι στραβοί τον ανοιχτομάτη.
Βοήθα παπά, να θάψουμε πέντε-έξι.
Βοή λαού, οργή θεού.
Βόιδι πήγε, μοσχάρι γύρισε.
Βουνό με βουνό δε σμίγει.
Βους επί γλώσση μέγας.
Λέγεται για κάποιον που κρατά από δωροδοκία ή από ανωτέρα βία το στόμα του κλειστό.
Βρακί δεν έχει να φορέσει, στολίδια γυρεύει.
Βρακί δεν έχει ο κώλος μας, γαρίφαλο στ' αυτί μας.
Βρέξει χιονίσει η πινιάτα θα γιομίσει. (Παξοί)
Βρες δουλειά, να βρεις βασίλειο.
Βρες μου ένα ψεύτη να σου βρω κι εγώ ένα κλέφτη.
Βρέχει καρεκλοπόδαρα.
Βρήκε ο γύφτος τη γενιά του κι αναγάλιασε η καρδιά του.
Βρήκε ο γύφτος τη γενιά του κι αναστέναξε η καρδιά του.
Βρήκε ο γύφτος λάδι αλείφει και τα αρχίδια του
Βρήκε ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ. (Θρησκ.)
Βροντάν τα σίδερα, βροντάν κι οι σακοράφες.
Bρώμα και δυσωδία.
Για χαρακτηρισμό κάποιου φαύλου προσώπου ή ανήθικης κατάστασης. Από τη φράση «σκωλήκων βρώμα και δυσωδία» (τροφή σκουληκιών και δυσοσμία) στη νεκρώσιμη ακολουθία.
Βαράει το σαμάρι ν' ακούσει το γαϊδούρι.
Βρηκε ο γαιδαρος βρακι να φορεσει στο Δαφνι(=τρελοκομειο)
Γαία πυρί μιχθήτω.
Ας καταστραφεί το παν.
Γαίαν έχοι ελαφράν.
Ας είναι ελαφρό το χώμα που τον σκεπάζει.
Γάιδαρος αμολητός, κύρης και νοικοκύρης. (Δωδεκάνησα)
Γάιδαρος αμολητός, μαγκουφιά στα λάχανα. (Δωδεκάνησα)
Γάιδαρος είν' ο γάιδαρος, αν εφορεί και σέλλα, κ' η γριά κι αν εμορφίζεται, δεν γίνεται κοπέλα. (Κεφαλονίτικη)
Γάιδαρος πάντα γάιδαρος κι ας του φοράν' και σέλλα.
Γαϊδάρου λύρα παίζανε κι αυτός τ' αυτά του τάραζε.
Γάμει δε μη την προίκα αλλά την γυναίκα.
Να παντρεύεσαι την γυναίκα και όχι την προίκα. (Mενάνδρου, Γνώμαι)
Γάμειν ο μέλλων εις μετάνοιαν έρχεται.
O σκεπτόμενος να παντρευτεί έχει κιόλας πάρει το δρόμο της μετάνοιας. (Mενάνδρου, Γνώμαι)
Γάμος άγαμος.
Ολέθριος γάμος.
Γάμος εις τα γέρατα, ή σταυρός ή κέρατα. (Παξοί)
Γάμος χωρίς σφαχτά δε γίνεται.
Γάτος γαμεί και γάτος σκούζει.
Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος.
Γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον ει.
Γελάει ο ανόητος, παρόλο που δεν υπάρχει τίποτα που να είναι αστείο (=γελοίο).
Γελάει ο τρελός στ' αγέλαστα.
Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μη γυρεύεις.
Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις.
Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις.
Γενεαί δεκατέσσαρες.
Τον πέρασε γενεάς δεκατέσσαρας(=του έβρισε όλο του το σόι). (Ματθ. Α.17)
Γένοιτο.
Mακάρι να γίνει, είθε να επαληθευτεί.
Γέρου πορδή μην ακούς, λόγο ν' ακούς.
Γέρος κι αν επαινεύτηκεν, ανήφορος το δείχνει.
Γριά κι αν κοπελεύεσαι, ο ανήφορος το δείχνει. (Παξοί)
Γέρος γάτος, τρυφερά ποντίκια θέλει.
Γηράσκω δ' αεί πολλά διαδασκόμενος.
Γης Μαδιάμ.
(Έξοδος, Β15)
Για σένα μαυρομάτα μου έβγαλα εγώ τα μάτια μου.
Για συγγνώμη και για μύρο κίνησε να πας στην Σκύρο.
Για το γαμπρό γεννάει κι ο κόκορας, για το γιο η κότα.
Για το καρφί χάνεται το πέταλο, για το πέταλο τ' άλογο.
Για τον εχθρό που φεύγει, φτιάξε χρυσό γεφύρι.
Για τον παρά κολάζεσαι, με τον παρά κι αγιάζεις.
Για χάρη του βασιλικού, ποτίζεται κι η γλάστρα.
Για ψύλλου πήδημα.
Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει.
Γίναν οι γλάστρες θυμιατά και τα σκατά λιβάνι.
Γίνεται το γαϊδούρι άλογο;
Γίνηκε ανάστα ο Κύριος.
Γιος ο γαμπρός δε γίνεται κι η νύφη θυγατέρα.
Γιο πουτάνας να πάρεις, κόρη πουτάνας να μην πάρεις. (Επτάνησα)
Γλέντα τον όμορφο καιρό γιατί ο άσκημος δε λείπει.
Γλυκάθηκε η γριά στο μέλι, θα φάει και το κουβέλι.
Γλυκάθηκε η γριά τα σύκα κι έφαγε και τα συκόφυλλα.
Γλυκάθηκε η γριά στα σύκα κι έφαγε και τα απόσυκα.
Γλυκάθηκε η γριά στα σύκα κι όλη μέρα τα εζήτα.
Γλυκός ο ύπνος το πρωί, γδυτός ο κώλος τη Λαμπρή.
Γλύφοντας και σέρνοντας και με τα κέρατά του πάει ο σαλίγκαρος τ' αψήλου. (Επτάνησα)
Γλώσσα λανθάνουσα τ' αληθή λέγει.
Λέγεται όταν από απροσεξία ξεφύγει κάτι από το στόμα μας, που θέλουμε να αποκρύψουμε.
Γνώθι σαυτόν.
Να γνωρίσεις τον εαυτό σου. Περίφημη φράση γραμμένη στο Δελφικό μαντείο που αποδίδεται είτε στο Χείλωνα τον Λακεδαιμόνιο είτε στον Σωκράτη.
Γνωστός εν τη Ιουδαία ο Θεός.
Λέγεται για κάποιον που είναι πολύ γνωστός σε κάποιο μέρος.
Γουρούνι στο σακί.
Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί.
Για ανθρώπους ανειλικρινείς και υποκριτές. (Λουκάς, ΙΑ'44)
Γριά αλεπού στην παγίδα δεν πιάνεται.
Γριάς το μεσοχείμωνο αγγούρι της θυμήθη.
Γυναίκα από τη Μύκονο, μάγια στ' αρχοντικό σου.
Γυναίκα και καρπούζι η τύχη τα διαλέγει.
Γυναίκα και χειμωνικό η τύχη τα διαλέγει. (Παξοί)
Γυναίκα χωρίς άντρα, πλοίο χωρίς τιμόνι.
Γυναίκα δίχως φίμωτρο, αλί που θα την πάρει.
Γυναίκα, ντουφέκι, φακός κι ομπρέλα, δε δανείζονται. (Παξοί)
Γυναίκες μαλώνουν, αλήθειες αποκαλύπτονται.
Γυναιξί κόσμον η σιγή φέρει.
Η σιωπή είναι στολίδι για τις γυναίκες.
Γύρευε παλιό γιατρό και γέρο καπετάνιο.
Γύρω-γύρω νά 'ρχεται και μέσα να μη μπαίνει.
Γύφτος παπάς δε γίνεται κι αν γίνει δε βλογάει. (Παξοί)
Δάκρυα τα προοίμια της τέχνης.
Λέγεται για τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει κανείς, όταν ασχολείται με την τέχνη. (Λουκιανού, Ενύπνιον 1.6)
Δαμόκλειος σπάθη.
Π.χ. «Το ένταλμα κρεμόταν ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι μου».
Από τη γνωστή ιστορία με τη δοκιμασία του Δαμοκλή, ενός αυλικού του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου.
Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.
Γραμματικέ που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.
Δείξε μου το φίλο σου και θα σου πω ποιος είσαι.
Δε δίνει στον άγιο του λιβάνι.
Δε δίνει στον άγγελο θυμιάμα. (Σέρρες)
Δε δίνει στον άγγελό του νερό.
Δε θα χάσει η Βενετιά βελόνι.
Δε με θέλεις μία οργιά, δε σε θέλω μία τριχιά.
Δε με νοιάζει που πεθαίνω, παρά που όσο ζω μαθαίνω.
Δε φοβάται το βουνό απ' τα χιόνια.
Δε χαλάει ο διάολος τη φωλιά του.
Δε χορεύει πάντα όποιος πλερώνει τα βιολιά.
Δει δέ χρημάτων.
Υπάρχει ανάγκη χρημάτων, χρειάζονται χρήματα.
Δεινής ανάγκης ουδέν ισχυρότερον.
Δεινόν προς κέντρα λακτίζειν.
μεταφορ. ματαιοπονείς, η επίθεσή σου εναντίον μου αποβαίνει εις βάρος σου, το χτύπημά σου γίνεται μπούμερανγκ.
Δέκα μέτρα, μία κόβε. (Παξοί)
Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος.
Δεμένο σκυλί, πρόβατα δε φυλάει.
Δεν έγινα παπάς ν' αγιάσω, έγινα για να περάσω.
Δεν είδα απ' τα μάτια, θα ιδώ απ' τα φρύδια;
Δεν είμαι φαγάς, είμαι παραπονιάρης.
Δεν είναι άγιοι όλοι όσοι πάνε στην εκκλησία.
Δεν είναι Γιάννης, είναι Γιαννάκης.
Δεν κάνουνε όλοι οι μπουμπούλοι μέλι. (Παξοί)
Δεν κόβει ούτε Οβραίου μύτη.
Δεν μου κάνει ούτε κρύο, ούτε ζέστη.
Δεν τρώει το ψωμί χαράμι.
Δεν φοβάται ο παστουρμάς τ' αλάτι.
Δέρνει τους μικρούς να τρομάξουν οι μεγάλοι.
Δες μάνα και πάρε κόρη.
Δέσε το αρνί, όπου θέλει ο νοικοκύρης και μη σε νοιάζει αν το φάει ο λύκος.
Δεύρο έξω.
Βγες έξω, παρουσιάσου. (Ιω. ΙΑ.43, «Λάζαρε, δεύρο έξω»)
Δήλιον πρόβλημα.
Πολύ δύσκολο πρόβλημα.
Δήλιος κολυμβητής.
Άριστος κολυμβητής.
Διαίρει και βασίλευε (λατ. divide ut regnes).
Διάλεξε, ξεδιάλεξε, στην κοπριά κατάντησε.
Διά γυναικός ερρύη τα φαύλα.
Φράση του Θεόφιλου στην Εικασία (η απάντηση που του έδωσε η Εικασία ήταν «διά γυναικός πηγάζει τα κρείττονα», δηλ. από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα).
Δια πυρός και σιδήρου.
Με κάθε μέσο, με τη βία.
Δίκαιον της πυγμής.
Δίκαιο του ισχυρότερου.
Δίς καί τρίς τό καλόν.
Δις παίδες οι γέροντες
Δυο φορές παιδιά οι γέροι. (Πλάτωνας, Νόμοι, 646Α)
Δόξα νάχεις τρυγητή μου που 'δα τρίχα στο μουνί μου. (Επτάνησα)
Δος καματερόν κι έπαρ' διαταγωγόν. (Ποντιακή)
Δόσις ολίγη τε φίλη τε.
Προσφορά μικρή αλλά έγκάρδια. (Όμηρος, Οδ. Ζ208)
Δουλειά δεν είχε ο Διάολος, γαμούσε τα παιδιά του.
Δουλειά δεν είχε ο διάολος κι αύτωνε τα παιδιά του.
Δουλειά δεν είχε το μουνί και μάθαινε τσαγκάρης. (Επτάνησα)
Δούλεψε να φας και κλέψε να 'χεις.
Δούλεψε στα νιάτα σου να 'χεις στα γηρατειά σου.
Δρακόντειος νόμος.
Πολύ σκληρός νόμος.
Δράξασθε παιδείας.
Εκμεταλλευτείτε κάθε ευκαιρία για μόρφωση. (Ψαλμ. 2.12)
Δράττομαι της ευκαιρίας.
Βρίσκω την ευκαιρία.
Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται.
Οταν κανείς δυστυχήσει όλοι κοιτάζουν να επωφεληθούν από τη δυστυχία του.
Δυό γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα.
Δυο γελάν, κάτι ξέρουν. Ένας γελάει, τρελός είναι.
Δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη, δεν χωράνε.
Δυο το λάδι, δυο το ξίδι, πέντε το λαδόξιδο.
Δύσκολα νιάτα, καλά γεράματα.
Δύσκολο να γενεί του χοίρου η τρίχα μετάξι. (Παξοί)
Δυστυχώς επτωχεύσαμεν.
Από τη γνωστή φράση του Χ. Τρικούπη.
Δώσε θάρρος στο χωριάτη, να σ' ανέβει στο κρεβάτι.
Δώσ' σε 'μένα και στο γιο μου, νά κι ο άντρας μου στην πόρτα.
Δώσε τόπο στην οργή.
Δώδεκα Απόστολοι, καθένας με τον πόνο του.
Δώθε παν' οι άλλοι.
Δώρο αν είναι και μικρό, μεγάλη χάρη έχει.
Δώσε πλούτη, δίνεις γνώση, δώσε φτώχεια, δίνεις τρέλα.
Δως του πιρούνι κι ας βγάλει τα μάτια του.
· Εάλω η πόλις.
o Κυριεύθηκε η πόλη. Έπεσε η πόλη. Η απελπισμένη κραυγή που αντήχησε στην Κωνσταντινούπολη, όταν οι ορδές του Μωάμεθ ορμούσαν μέσα στην πόλη από την εκπορθημένη Κερκόπορτα).
o Λέγεται (μεταφορικά) για κάτι που χάθηκε άδοξα.
· Εάν το άλας μωρανθή.
o Δηλαδή, αν λείψουν οι λίγοι και οι εκλεκτοί.
· Έβαλε την ουρά στα σκέλια.
· Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
· Έβγαλε κι η Ελευσίνα στάρι.
· Εβάλλει ο κλέφταν τη φωνή να φοβηθεί π' έχασε. (Ποντιακή)
o Παρόμοια με «φωνάζει ο κλέφτης ν' ακούσει ο νοικοκύρης».
· Έβγα έξω και πομπέψου, έμπα μέσα και πορέψου.
· Έγινε λαγός.
· Εγκάριξεν ο γάιδαρος κι είπε "άχερος".
· Εγύρεψεν ο εφτωχόν, και 'δώκεν για τη ψην ατ'. (Ποντιακή)
· Εγώ βαφτίζω και μυρώνω, άρα ζήσει, άρα δε ζήσει.
· Εγώ καλά παντρεύτηκα κι ας κλαίει όποιος με πήρε.
· Εγώ μιλάω, γαϊδούρια κλάνουνε.
· Εγώ το λέω του σκύλου μου κι ο σκύλος στην ουρά του.
· Εδώ γαμούν αρσενικούς και συ γυρεύεις νύφη; (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
· Εδώ καράβια χάνονται... βαρκούλες αρμενίζουν!
· Εδώ ο κόσμος καίγεται και το μουνί χτενίζεται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
o Εδώ ο κόσμος χάνεται και το μουνί ξυρίζεται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
§ Εδώ το χωριό καίγεται κι οι πουτάνες λούζονται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
· Εδώ σε θέλω κάβουρα, να περπατάς στα κάρβουνα.
o Εδώ σε θέλω κάβουρα, πώς περπατάν στα κάρβουνα;
· Είδα κι είδα, γύφτο παπά δεν είδα.
· Είδαν σο φτωχό βολόνι. (Ποντιακή)
· Είδες χιόνι στο βουνί, βάλε χέρι στο μουνί. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
· Είδε ο τρελός το μεθυσμένο και φοβήθηκε.
· Είναι για το γάιδαρο καβάλα.
· Είπα και ελάλησα, αμαρτίαν ουκ έχω.
o Η φράση χρησιμοποιείται με την έννοια: εγώ ξεκαθάρισα από πριν τη θέση μου, προειδοποίησα για τη στάση μου - τώρα δεν έχω καμιά ευθύνη για ό,τι έγινε ή ό,τι θα γίνει.
· Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.
· Είπαν του τρελού να χέσει, κι εκείνος ξεκωλώθηκε. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εκφράζει υπερβολή)
o Είπαν της γριάς να χέσει, κι αυτή ξεκωλιάστηκε. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εκφράζει υπερβολή)
· Εις εμοί τρισμύριοι.
o Ένας ικανός για μένα ισοδυναμεί με 30.000 άλλους (το είπε ο Ηράκλειτος, για να τιμήσει τον άνθρωπο με δυνατή προσωπικότητα).
· Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης.
o Ενας είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπιζόμαστε την πατρίδα. Tη φράση είπε ο ‘Εκτορας στον Πολυδάμαντα. (Πβ.Ιλ.Μ243)
· Εις τον καιάδα.
o Στη φράση «ρίχνω κάτι εις τον καιάδα» (σαν άχρηστο ή επιζήμιο).
o Καιάδας, βάραθρο στη Σπάρτη, όπου οι Σπαρτιάτες έριχναν τους κακούργους και τους προδότες.
· Έκαμα τον γάιδαρο κι ετσούλωσε τ' αυτιά του κι επήρε το σαμάρι του και πήγε στην κυρά του.
· Έκανε κι η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εννοεί την αχαριστία)
o Έκανε κι η ψείρα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εννοεί την αχαριστία)
· Έκαστος εφ' ω ετάχθη.
o Καθένας για εκείνο, για το οποίο είναι προορισμένος. Π.χ. δεν είμαστε όλοι ικανοί γι' αυτό.Έκαστος εφ' ω ετάχθη.
· Εκατό ξυλιές στον ξένο κώλο λίγες είναι.
· Έκαψα την καλύβα μου να μη με τρων' οι ψύλλοι.
· Εκεί που βγάζεις το ψωμί σου, μη βάζεις το πουλί σου.
· Εκεί που είσαι ήμουνα, κι εδώ που είμαι θα 'ρθεις (ή θα φτάσεις).
· Εκεί που κρεμούσαν οι κλέφτες τ' άρματα, κρεμούν οι γύφτοι τα νταούλια.
· Εκεί που σ' αγαπούν να μην πολυπηγαίνεις, γιατί αν τύχει και σε βαρεθούν δε θα' χεις τί να γένεις.
· Έκλασε η νύφη, σχόλασε ο γάμος.
· Εκυλίεν το πιθάρ' και εύρεν το πώμαν. (Ποντιακή)
o Παρόμοια με την «κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι».
· Έλα παππού μου να σου δείξω πού τό 'χει η γιαγιά μου.
o Έλα παππού να σου δείξω τ' αμπελοχώραφά σου.
· Έλλαξεν η χήνα κι εφόρησεν πάλι εκείνα. (Ποντιακή)
· Έλληνες αεί παίδες.
o Περίφημη φράση που είπε Αιγύπτιος ιερέας στον Σόλωνα για να τονίσει την αιώνια νεότητα του ελληνικού πνεύματος. (Πλάτ. 22β)
· Έμαθα γδυτός και ντρέπομαι ντυμένος.
· Έμαθε να βελονιάζει και γαμεί το μάστορή του.
· Εμακρύναν οι ποδιές σου, σκεπαστήκαν οι πομπές σου.
· Εμείς οι βλάχοι όπως λάχει.
· Εμείς ψωμί δεν έχουμε κι η γάτα πίτα σέρνει.
· Εμορφιάδα σο σκουτέλι 'κι εμπαίνει. (Ποντιακή)
· Ένα βόλι γυρίζει στράτευμα.
· Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.
· Ένα το 'χει η Μαριορή, το στεγνώνει το φορεί.
· Ένας κούκκος μοναχά, την άνοιξη δεν φέρνει.
o Ένας κούκκος δεν φέρνει την άνοιξη.
· Εν οίδα οτι ουδέν οίδα.
· Εν στόματι ρομφαίας ή μαχαίρας.
o Π.χ. Τους αιχμαλώτους τους πέρασαν όλους εν στόματι ρομφαίας, δηλ. τους έσφαξαν.
· Εν τη παλάνη και ούτω βοήσωμεν.
o Δηλ. πρώτα θα καταβληθεί η αμοιβή (ή το αντίτιμο) και έπειτα θα προσφερθεί η εργασία ή θα δοθεί το πράγμα που αγοράστηκε.
· Εν τούτω νίκα.
o Με αυτό το σημείο να νικάς. Η συμβολική φράση που παρουσιάστηκε στον ουρανό μαζί με το σημείο του σταυρού στον Μ. Κωνσταντίνο πριν από τη συγκρουσή του με τον Μαξέντιο (312 μ.Χ.).
· Εξ οικείων τα βέλη.
o Οι επιθέσεις προέρχονται από οικεία πρόσωπα.
· Εξ όνυχος τον λέοντα.
o Λέγεται όταν θέλουμε να τονίσουμε ότι από κάποια μικρή ένδειξη μπορεί να διαφανεί ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου.
· Επανάληψις, μήτηρ μαθήσεως.
· Έπιασε τον πάπα απ'τ'αρχίδια.
· Επιμενίδειος ύπνος.
o Λέγεται για ύπνο πολύωρο και μακάριο. Η φράση προέρχεται από τον αρχαίο Κρητικό σοφό Επιμενίδη, που λέγεται πως κοιμήθηκε 57 χρόνια.
· Επί ξύλου κρεμάμενος.
o (μεταφορικά) αδέκαρος, σε άθλια κατάσταση. Συχνή φράση στην Ακολουθία των Παθών του Χριστού.
· Επί ξυρού ακμής.
o Στην κόψη του ξυραφιού.
· Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.
· Ερως ανίκατε μάχαν.
o Έρωτα ανίκητε στη μάχη (Σοφοκλής, Αντιγόνη, στ.781).
· Εσένα, κόρη, λέει το, εσύ, νύφη, άκου το. (Ποντιακή)
· Έτερος εξ' ετέρου σοφός.
o Ο καθένας γίνεται σοφός από τον άλλο (φράση του Βακχυλίδη).
· Εύκαιρ' τσουβάλ', σ'ο ποδάρ κι στεκ' (ποντιακό).
· Εύρηκα! Εύρηκα!
o Το βρήκα! Το βρήκα! (φράση του Αρχιμήδη, όταν ανακάλυψε το νόμο της άνωσης).
· Έφτασε ο κόμπος στο χτένι.
· Έφτασε ο τρυγητής, ξαπόστασε ο δραγάτης.
· Έχασε τ' αυγά και τα καλάθια.
o Έχασε τ' αυγά και τα πασχάλια.
· Έχε καθάριο πρόσωπο, για τους κακούς γειτόνους.
· Έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα, τον στόμαχόν σου ελαφρύ, γιατρού δεν θα 'χεις χρεία.
· Έχει ο καιρός γυρίσματα, κι ο χρόνος εβδομάδες.
· Έχεις καλά παιδία τα κροσία τί να φτας; Κι έχεις κακά παιδία, πάλι τί να φτας ατά. (Ποντιακή)
· Έχεις παράδες; Σου κάνουν τεμενάδες.
· Έχουσι γνώσιν οι φύλακες.
o Λέγεται συνήθως, όταν κάποιος θέλει να τονίσει ότι έχει πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα ή όλες τις επιβαλλόμενες προφυλάξεις.
· Έχω ράμματα για τη γούνα σου.
· Εως της συντελείας του αιώνος.
o Αιώνια.
· Ζαβός ζαβή παντρεύτηκε, ζαβά παιδιά θα κάνουν.
· Ζει και κάτα, ζει και σκύλος, ζει και ποντικός στην τρύπα. (Ποντιακή)
· Ζήσε μαύρε μου (τον Μάη) να φας τριφύλλι.
o Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι
§ Ζήσε Μάη να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
· Η αλεπού σαν γεράσει γίνεται καλόγρια.
· Η αλεπού εκατό και το αλεπουδάκι εκατόν δέκα.
o Η αλπού ικατό τα αλπούδια ικατόν δέκα.
· Η αλεπού εργάτες έβαζε και 'κείνη ακριδολόγαγε.
· Η αλήθεια είναι κουτσή, αλλά φτάνει στην κορφή.
· Η ανάγκη κάνει το παλικάρι.
· Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.
· Η βιάση ψήνει το ψωμί, μα δεν το καλοψήνει.
· Η γάρ σιωπή τοίς σοφοίσιν απόκρισις.
· Η γάτα για το ψάρι της, πούλησε τ' αμπέλι της.
· Η γίδα από τ' αυτί δεν κουτσαίνει.
· Η γκαμήλα αν θέλει γομαράγκαθα, ας μακρύνει το λαιμό της.
· Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει μα κόκκαλα τσακίζει.
· Η γλώσσα τιμάει το πρόσωπο.
· Η γριά αλεπού δεν πιάνεται με ξόβεργες.
· Η γριά η κότα έχει το ζουμί.
o Η γριά η κότα έχει το ζουμί, μα η πουλάδα κάνει τον πετεινό και λαλεί!
· Η γριά το μεσοχείμωνο ξυλάγγουρο γυρεύει.
· Η γυναίκα με το κλάμα κι ο κλέφτης με τους όρκους.
· Η δουλειά δεν είναι ντροπή.
· Η θάλασσα 'ναι γαλανή μα ο αέρας τη μαυρίζει.
· Η ιστορία επαναλαμβάνεται.
· Η ισχύς εν τη ενώσει.
· Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά.
· Η καλή καρδιά με θρέφει, η κακή με ξεριζώνει. (Ποντιακή)
· Η καλή μέρα, απ' το πρωί φαίνεται.
· Η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά.
· Η κότα έκανε τ' αυγό ή το αυγό την κότα;
· Ή μικρός-μικρός παντρέψου ή μικρός καλογερέψου.
· Η νύφη μας την ομορφιά στην κεφαλή την έχει.
· Η νύφη όντας γεννηθεί της πεθεράς θα μοιάσει.
· Ή παπάς-παπάς, ή ζευγάς-ζευγάς.
· Η πείνα κάστρα πολεμάει και κάστρα παραδίνει.
· Η πίστωση απόθανε (η κακοπληρωμή τη σκότωσε).
· Η πολλή αγάπη φέρνει και πολλή αμάχη.
· Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη.
· H πονηρή αλεπού πιάνεται απ' τα τέσσερα.
· Η πουτάνα θέλει να κρυφτεί μα η χαρά δεν την αφήνει.
· Η πρώτη δούλα, η δεύτερη κυρά.
· Η σκύλα από τη χαρά της τα 'κανε στραβά τα κουτάβια.
· Ή στραβός ειν' ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.
· Η τέχνη θέλει μάστορη κι η φάβα θέλει λάδι.
· Η τιμή τιμή δεν έχει και χαράς 'τον που την έχει.
· Η τρέλα δεν πάει στα βουνά.
· Η τύχη τρυπάει κεφάλια και περάει. (Ποντιακή)
· Η φτήνια τρώει τον παρά.
· Η φτώχεια θέλει καλοπέραση.
· Η χάρη θέλει αντίχαρη και πάντα χάρη μένει.
· Ήθελές 'τα κι έπαθές 'τα.
· Ήθος ανθρώπω δαίμων.
o Ο χαρακτήρας του ανθρώπου είναι η μοίρα του.
· Ήλιος και βροχή παντρεύονται οι φτωχοί. Ήλιος και φεγγάρι παντρεύονται οι γαϊδάροι. Ήλιος και χιόνι, παντρεύονται οι αρχόντοι.
· Ήρθαν τ' άγρια να διώξουν τα ήμερα.
· Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου.
· Ήταν στραβό το κλήμα, το ’φαγε κι γαϊδαρος κι αποστράβωσε.
· Θα γυρίσει ο τροχός, θα γαμήσει κι ο φτωχός. (Αδόκιμη ως παροιμία. Παράφραση της παρακάτω χρησιμοποιήται για να δηλώσει αγανάκτηση και πίστη σε καλύτερες καταστάσεις).
o Θα γυρίσει ο τροχός, θα χορτάσει κι ο φτωχός.
· Θα κρατήσουν όσο της Λαμπρής τ' αυγά.
· Θα το βρει η στραβή τ' αρνί της.
· Θα τον χορέψω στο ταψί.
· Θα φάει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι.
· Θέλει η κυρά μου και παίζουν τα γατιά.
· Θέλει η πουτάνα να κρυφτεί και η χαρά δεν την αφήνει.
· Θέλει και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο.
· Θέλει και το γουρούνι κουδούνι.
· Θέλεις θέρισε και δέσε, θέλεις δέσε και κουβάλα.
· Θέλεις το φτωχό να σκάσεις: Πες του λίρες να σ' αλλάξει.
· Θεός να σε φυλάει από καινούργιο άρχοντα κι από παλιό διακονιάρη.
· Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν περιμένουν.
· Θεωρία επισκόπου και καρδία μυλωνά.
· Θού Κύριε φυλακή τω στόματί μου. (θρησκευτικό)
· Θρέψε λύκο το χειμώνα, να σε φάει το καλοκαίρι.
· Θύμωσε ο καλόγερος κι έκαψε τα ράσα του.

ΠΗΓΗ....http://www.kerkinitoday.gr