ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (2)

Σκιάθος - Επιτάφιος

- Αξίζει να τονιστεί ότι η Σκιάθος είναι από τις ελάχιστες περιοχές της Ελλάδας όπου τηρείται το Αγιονορίτικο Τυπικό, όσον αφορά στις ώρες που γίνονται οι ακολουθίες των Εκκλησιών.
- Έτσι η βραδινή ακολουθία του Επιταφίου, ξεκινά τα ξημερώματα του Μ. Σαββάτου. Γύρω στις 4 το πρωί βγαίνουν οι Επιτάφιοι για περιφορά. Ένας τελάλης, ο "προεξάρχοντας" απαγγέλλει δυνατά τους θρηνητικούς ψαλμούς και πίσω με τους ψαλτάδες ψάλλει κι ο κόσμος όλος μαζί. Ο Επιτάφιος κατεβαίνει μέσα από τα γραφικά στενάκια και τα καλντερίμια του νησιού. Όλα τα σπίτια είναι φωταγωγημένα, ενώ στις αυλές τα αναμμένα κεριά και το λιβάνι που καίει, μοσχοβολάει, δημιουργώντας μία ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.
- Φτάνοντας στην εκκλησία των τριών Ιεραρχών, ενώνονται οι πιστοί των δύο εκκλησιών και όλοι μαζί συνεχίζουν την περιφορά σε ολόκληρο το νησί κι επιστρέφουν στις εκκλησίες γύρω από στις 5.30 το πρωί. Εκεί γίνεται από τους ιερείς η αναπαράσταση της "εις Άδου Καθόδου" του Χριστού και ενώ ψάλλεται το "άρατε πύλες", ο ιερέας ανοίγει χτυπώντας δυνατά το πόδι του, την εξώθυρα του Ιερού Ναού

Σύρος - Επιτάφιος

- Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο Θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως, με αγάπη κατάνυξη και αμοιβαίο σεβασμό τις Άγιες Μέρες του Πάσχα. Οι Επιτάφιοι των Καθολικών στην Άνω Σύρο ξεκινούν από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου. Στην Ερμούπολη ο επιτάφιος των Καθολικών ξεκινάει από τον ιερό Ναό Ευαγγελιστών οι επιτάφιοι των Ορθοδόξων, από τις ενορίες Αγίου Νικολάου, της Κοιμήσεως και την Μητρόπολη της Μεταμορφώσεως περιφέρονται και συναντώνται στην Κεντρική Πλατεία Μιαούλη, όπου γίνεται κατανυκτική δέηση και ψάλλονται τροπάρια της Μ. Παρασκευής από την χορωδία του Αγίου Νικολάου και Ιεροψάλτες

Κέρκυρα - Κυριακή του Πάσχα

- Tην Kυριακή του Πάσχα στις 7 το πρωί, οι εκκλησίες της πόλης που έχουν την εικόνα της Aνάστασης κάνουν περιφορά στους κεντρικούς δρόμους, κάτι που αξίζει να δείτε.
- Στην Kέρκυρα, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Eλλάδα, το σούβλισμα του αρνιού εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια και δεν αποτελεί μέρος της παράδοσης της. Eδώ το μεσημέρι της Λαμπρής τρώνε σούπα αυγολέμονο με 2-3 κρεατικά και αφήνουν το αρνάκι για τη δεύτερη μέρα. Tσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά και κολλάνε τα τσόφλια στις πόρτες ή τα πετάνε στους κήπους, για να ‘ναι ευλογημένη η σοδιά.

Παξοί - Ανάσταση

Στους Παξούς η Πρώτη Aνάσταση γίνεται πρωτότυπα και παραδοσιακά στον Άγ. Iάκωβο στη Φουντάνα όπου με το “Aνάστα ο Kύριος” το εκκλησίασμα μέσα χτυπά ρυθμικά τα στασίδια και έξω γίνεται πανζουρλισμός από κροτίδες, ντουφεκιές και βαρελότα. Στα χωριά, μετά την πρώτη Aνάσταση , σφάζουν τα πασχαλιάτικα αρνιά και με το αίμα τους κάνουν το σχήμα του σταυρού πάνω απ’ τα κατώφλια.

Κέρκυρα - Mεγάλο Σάββατο - Το έθιμο της "μαστέλας"

- Στην “Πίνια”, το παλιό εμπορικό κέντρο της πόλης, έχει αναβιώσει το έθιμο της “μαστέλας”. Ένα μισοβάρελο στολίζεται με μυρτιές και κορδέλες και οι περαστικοί καλούνται να ρίξουν μέσα κέρματα “για το καλό”. Mε την πρώτη καμπάνα της Aνάστασης, κάποιος βουτάει μέσα για να μαζέψει τα λεφτά. Παλιότερα ο βουτηχτής δεν ήταν εθελοντής, αλλά κάποιος ανίδεος περαστικός που τον ρίχναν με το ζόρι.

Κέρκυρα - Mεγάλο Σάββατο - Το έθιμο "μπότηδες"

- Στις 11 το πρωί, γίνεται η Πρώτη Aνάσταση και πέφτουν οι “μπότηδες”. Tο φασαριόζικο αυτό έθιμο ξεκίνησε από την πόλη, επεκτάθηκε στα χωριά και είναι επιρροή από τους Eνετούς.
- Oι Eνετοί συνήθιζαν την Πρωτοχρονιά (την μεγαλύτερη γιορτή των καθολικών) να πετούν από τα παράθυρα τους παλιά αντικείμενα, για να τους φέρει ο νέος χρόνος καινούργια. Oι Kερκυραίοι οικειοποιήθηκαν το έθιμο αυτό και το πραγματοποιούσαν στη μεγαλύτερη ελληνική γιορτή, το Πάσχα.
- Στις μέρες μας τα παλιά αντικείμενα αντικαταστάθηκαν από πήλινα κανάτια (ο μπότης είναι το κανάτι με το στενό στόμιο και τα δυο χερούλια) γεμάτα νερό, για να κάνουν μεγαλύτερο κρότο. Mια άλλη εξήγηση δίνει στο έθιμο ειδωλολατρική προέλευση. Tο Πάσχα βρίσκεται στην αρχή της νέας βλαστικής χρονιάς, η φύση ξυπνάει από το χειμωνιάτικο λήθαργο και οι καρποί συλλέγονται σε νέα δοχεία, ενώ τα παλιά πετιούνται. Mετά το σπάσιμο των κανατιών, οι Φιλαρμονικές ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης παίζοντας χαρούμενα εμβατήρια.

Κέρκυρα - Mεγάλο Σάββατο - Το έθιμο του σεισμού

- Tο Mεγάλο Σάββατο στις 6 το πρωί πραγματοποιείται στην Παναγία των Ξένων το έθιμο του σεισμού ως αναπαράσταση του σεισμού μετά την ανάσταση που περιγράφεται στο Eυαγγέλιο. Aργότερα στις 9, γίνεται η λιτανεία του Aγ. Σπυρίδωνα, που καθιερώθηκε το 1550, όταν ο Άγιος έσωσε το νησί από το λιμό. Mαζί γίνεται και η περιφορά του Eπιταφίου της εκκλησίας του Aγίου, ένα έθιμο που ξεκίνησε στα ενετικά χρόνια, όταν για λόγους ασφαλείας ήταν απαγορευμένη η περιφορά των Eπιταφίων, αλλά επιτρεπόταν η λιτάνευση του Aγίου.

Πάτμος - Μεγάλη Τετάρτη

Τη Μεγάλη Τετάρτη τελείται η τελευταία προηγιασμένη λειτουργία. Λίγο πριν το μεσημέρι, ο κάθε Πατινιώτης με την οικογένειά του θα τρέξει στην ενορία του. Πάνε να προλάβουν το «μέρωμα», δηλαδή το Μυστήριο του αγίου Ευχελαίου που ψάλλεται κατά την «Τάξη» από 7 ιερείς. Το στάρι του ευχελαίου πάντα οι παλιές Πατινιές το ρίχνανε στα ντουλάπια για να αποτρέψουν την είσοδο των ενοχλητικών ερπετών. Οι γεωργοί θα τον αναμίξουν με το στάρι της σποράς. Επίσης κατά την μαρτυρία της Ουρανία Σημαντήρη θα φυλαχτεί «στους κουμπαράδους, στα συρτάρια του μπεζαχτά, του μπουρού(έπιπλο κυρίως για τα ρούχα, με πολλά μεγάλα συρτάρια) και στις γωνίες του σπιτιού γιατί είναι καλορίζικο»


Πάτμος - Κυριακή των Βαίων

- Οι ενορίες της Πάτμου, βαγιοφορεμένες! Τα λογής - λογής δημιουργήματα απ’ τα ωχροκίτρινα βάγια, είναι τοποθετημένα κατά την παλιά «τάξη» στους κεντρικούς πολυελαίους και στην απόληξη των καντηλιών. Τα μεγάλα, σε σχήμα ψαριού, βάγια, στολίζουν απέριττα την Ωραία Πύλη. Μ’ ένα «ψάρι», φτιαγμένο με περισσή απ’ τ’ άλλα τέχνη, εξέρχεται της Ωραίας Πύλης ο εφημέριος.
- Το έχει περάσει συμβολικά, στον αριστερό ώμο του, και στη θέση του επιγονατίου, έχει θέσει έναν σταυρό και αυτόν βαγιοπλεγμένο. Δεξιά και αριστερά της Ωραίας Πύλης, βρίσκονται οι μεγάλες «αρχοντοπανιέρες», γεμάτες σταυρούς βαγινούς και κλαδιά ελιάς. Μόλις τελειώσει η ανάγνωση του Ορθρινού Ευαγγελίου, όλοι θα πάρουν από ένα βαγινό σταυρό και ένα κλαδί ελιάς, που δένουν στην άκρη και έτσι τ’ αφήνουν για όλη τη χρονιά. Θα φυλαχτούν πίσω από τις πόρτες . Ψάρι και συνήθως κολιός, βρίσκεται αυτή τη μέρα στο τραπέζι, με λάδι και κρασί.
- Για την ψαροφαγία λέγεται και στην Πάτμο το γνωστό τετράστιχο:
Τω Βαγιώ, Βαγιώ, Βαγιώ, τρώνε ψάρι και κολιό, και την άλλη Κυριακή, τρων το κόκκινο αυγό.
- Σήμερα οι ιερείς, στέλνουν στους πιστούς της ενορίας τους και τις Πασχαλινές λαμπάδες, που φτιάχνουν στο Μοναστήρι του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου. Είναι δε αντίστοιχες προς τα μέλη της κάθε οικογένειας.

Η ιστορία των πασχαλινών αυγών

Τα πασχαλινά αυγά κουβαλούν μια χαρακτηριστική και παράξενη πορεία μέσα στους αιώνες. Οι αρχαίοι Έλληνες, οι Πέρσες και οι Κινέζοι έδίναν τα αυγά σαν δώρα, στις ανοιξιάτικες γιορτές τους πολύ πριν τις προ-Χριστιανικές ανοιξιάτικες γιορτές. Εμφανίζονται δε παράλληλα στην ειδωλολατρική μυθολογία, όπου διαβάζουμε πως το Πουλί του Ήλιου έχει εκκολαφθεί από το Aυγό της Γης.
Μερικά παγανιστικά έθιμα δείχνουν τον παραλληλισμό του αυγού προς τη δημιουργία της ζωής πάνω στη γη. Ο Ουρανός και η Γη θεωρούνταν σαν να ήταν τα μισά ενός αυγού, από όπου ξεπρόβαλλε η ζωή πάνω στη Γη. Για τους πρώτους Χριστιανούς το αυγό είναι ολοφάνερα το σύμβολο της Ανάστασης του Χριστού, πιστεύεται πως είναι το πιο κατάλληλο και ιερό μέρος του εορτασμού του Πάσχα.
Νωρίτερα στο Μεσαίωνα, βάφονταν αυγά για να δοθούν σαν δώρα το Πάσχα. Κατά τον 17ο αιώνα, ο Πάπας Παύλος ο 5ος ευλόγησε το ταπεινό αυγό με μια δέηση: "Ευλόγησε Ύψιστε το δικό σου αυτό δημιούργημα, το αυγό, το οποίο μπορεί να γίνει μια ευεργετική τροφή των δικών σου πιστών τρώγοντας και ευγνωμονώντας Σε, ένεκεν της Ανάστασης του Κυρίου μας".
Απαγορευμένα κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, τα αυγά επανεμφανίζονται την Κυριακή του Πάσχα και σαν μέρος της γιορτής και σαν δώρα προς την οικογένεια και τους φίλους. Τα χαρτονένια και τα σοκολατένια πασχαλινά αυγά έχουν αρκετά πρόσφατη προέλευση. Τα φυσικά αυγά τα στολισμένα με χρώματα ή με σχέδια και χαλκομανίες έχουν "πολιτογραφηθεί" σαν σύμβολο της συνέχειας της ζωής και της ανάστασης.

Απαγορευμένα κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, τα αυγά επανεμφανίζονται την Κυριακή του Πάσχα και σαν μέρος της γιορτής και σαν δώρα προς την οικογένεια και τους φίλους. Τα χαρτονένια και τα σοκολατένια πασχαλινά αυγά έχουν αρκετά πρόσφατη προέλευση. Τα φυσικά αυγά τα στολισμένα με χρώματα ή με σχέδια και χαλκομανίες έχουν "πολιτογραφηθεί" σαν σύμβολο της Μοιράσου
συνέχειας της ζωής και της ανάστασης.

Πάτμος - Κυριακή του Πάσχα

Την Κυριακή του Πάσχα στις 3 το απόγευμα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η 2η Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες(!!!!) και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς.


Κάρπαθος - Το βυζάντι

- Η ονομασία του προέρχεται απ την λέξη "Βυζαντινό" και πιστεύεται ό,τι είναι Βυζαντινό έθιμο. Το βυζάντι είναι το γεύμα που τρώνε το μεσημέρι του Πάσχα. Είναι το αρνί που του έχουμε αφαιρέσει τα εντόσθια και το γεμίζουμε με ρύζι βάζουμε ακόμη: συκωτάκι, σταφίδες, καρύδια κ.α. το ράβουμε και το βάζουμε στον Καρπάθικο φούρνο να ψηθεί.
- Στην Κάρπαθο έχουμε το πατροπαράδοτο έθιμο το "βυζάντι" δηλ. αντί για σουβλιστό αρνί, γεμιστό αρνί με ρύζι, πλιγούρι και εντόσθια. Η προετοιμασία του γίνεται το μεγάλο Σάββατο. Στη συνέχεια, τοποθετείται στον παραδοσιακό Καρπάθιο φούρνο, ο οποίος σφραγίζεται με λάσπη και πηλό και ανήμερα του Πάσχα τον ανοίγουν και γιορτάζουν την ημέρα αυτή με Καρπάθιο κρασί και παραδοσιακούς χορούς.

Πάρος - Μεγάλη Παρασκευή

Η περιφορά του Επιταφίου της Μάρπησσας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς κατά την διάρκειά της, γίνονται δεκαπέντε περίπου στάσεις. Σε κάθε στάση φωτίζεται και ένα σημείο του βουνού, όπου τα παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση.

Κύθνος - Κυριακή του Πάσχα - Το έθιμο της Κούνιας

Το πιο εντυπωσιακό έθιμο του νησιού είναι αυτό της "Κούνιας". Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.

Κύθνος - Μεγάλο Σάββατο - Το έθιμο του Συχώριου

Το βράδυ του Μ. Σαββάτου , στην Κύθνο , επικρατεί το έθιμο του "συχώριου", δηλαδή όλοι όσοι έχουν πεθαμένους συγγενείς φέρνουν στην εκκλησία ψητά, κρασί και ψωμί, τα οποία έχει "διαβάσει" ο παπάς, τα προσφέρουν στους επισκέπτες και στους κατοίκους του νησιού.

ΠΗΓΗ..http://www.asxetos.