ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Αθήνα - Το έθιμο της αδελφοποιϊας

- Την Κυριακή του Πάσχα, μία μέρα που τόσο φανερά εκδηλώνεται η χριστιανική αγάπη, συνήθιζαν άλλοτε να συνάπτουν και την σχέση της αδελφοποιϊας, η οποία ανυψώνει τη φιλία σε δεσμό αδελφικής αγάπης. Είναι δε αξιοσημείωτο, ότι η πράξη αυτή ελάμβανε την μορφή πραγματικής ιεροτελεστίας.
- Όπως αναφέρουν παλαιοί Αθηναιοδίφες, στην Αθήνα (άλλοτε) στον Εσπερινό της Λαμπρής γινόντουσαν οι αδερφοποιτοί. Έπρεπε να έχουν κι ένα κορίτσι μαζί τους. Ο παπάς, αφού τους διάβαζε, τους όρκιζε στο Ευαγγέλιο, τους περίζωναν μ' ένα μακρύ κόκκινο ζωνάρι και τους τράβαγαν προς το ιερό.
- Ύστερα, φιλούσαν ο ένας τον άλλον, φιλούσαν και τον παπά στο χέρι και γίνονταν αδερφοποιτοί". Το κορίτσι απ' τη στιγμήν αυτή το είχαν σαν αδελφή (σταυραδερφή). Αλλού οι αδερφοποιτοί σταύρωναν τα αίματά τους, δηλ. άνοιγαν τις φλέβες τους και αναμείγνυαν το αίμα τους.

Καστελλόριζο - Ο χορός των κοριτσιών

- Στο Καστελλόριζο ο χορός των κοριτσιών που στήνεται στον αυλόγυρο του Μητροπολιτικού ναού το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, είναι από τα γραφικότερα λαμπριάτικα έθιμα. Για τις περιορισμένες κοπέλες του νησιού είναι ένα από τα κυριότερα γεγονότα της ζωής τους. Είναι η μόνη περίπτωση να δουν και να τις δουν τα παλικάρια του νησιού.

Αγυρμός παιδιών

- Στην Κορώνη, τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί, τα παιδιά, κρατώντας ένα σταυρό στο χέρι, γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και λένε τα πάθη του Χριστού. Τα φιλεύουν με κουλούρια, κόκκινα αυγά ή λεφτά.
- Στο Καστανόφυτο Καστοριάς, τα παιδιά του χωριού, παίρνουν από την εκκλησία το χελιδόνι, (ξύλινο ομοίωμα περιστεριού) το κρατούν με ένα ξύλο ψηλά, το στολίζουν με λουλούδια και το περιφέρουν στα σπίτια. Κατά την περιφορά μαζεύουν δώρα, αυγά κόκκινα.

Πάρος - Κεριά επιταφίου

- Στην Πάρο, τα κεριά του Επιταφίου, τα φυλούν και όταν έχει φουρτούνα, βρέχει ή αστράφτει, τα ανάβουν να περάσει η κακοκαιρία. Ακόμα, στο εικονοστάσι, τοποθετείται και κλαδί ελιάς, που παραμένει εκεί ως αγιώτικο .

Σπάρτη - Επιτάφιος

- Στη Σπάρτη, όταν γυρίσουν τον Επιτάφιο, τον ξεστολίζει ο καντηλανάφτης, ο οποίος παίρνει τα κεριά και τα φυλάει. Την άλλη μέρα, τα βάζει ο παπάς σε ένα δίσκο με τα σταυρολούλουδα και τα μοιράζει στις γυναίκες. Τα λουλούδια αυτά, οι γυναίκες τα κρατούν ως φυλαχτό και όταν αρρωστήσει ένα παιδάκι βάζουν στα κάρβουνα λίγο νερό και μερικά σταυρολούλουδα και το λιβανίζουν.

Περιφορά Επιταφίου

- Ξεχωριστή σημασία έχει και η συνήθεια των Σερραίων γυναικών, να τοποθετούν στη διάρκεια της περιφοράς του Επιταφίου, πάνω σε τραπέζι μπροστά από το κατώφλι της Εξώπορτας, την εικόνα του Εσταυρωμένου ανάμεσα σε άνθη, αναμμένα κεριά και θυμιάματα. Δίπλα τοποθετούν ένα πιάτο με χλόη φακής, ή κριθαριού, την οποία έχουν φυτέψει για αυτό το σκοπό, κάποια ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής. Το έθιμο συναντάται και σε άλλες περιοχές και θυμίζει τους Κήπους του Αδώνιδος.

Μελιγαλά - Μεγάλη Παρασκευή - Φουνταρίες

- Στο Μελιγαλά, τη Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ, ανάβουν "φουνταρίες". Κάθε νοικοκυρά, όταν σημαίνει η καμπάνα για τον Επιτάφιο, ρίχνει μπροστά στην πόρτα του σπιτιού της δυο - τρία μάτσα κληματόβεργες και τους βάζει φωτιά. Μέχρι να βγει ο Επιτάφιος, οι κληματόβεργες έχουν πλέον γίνει θράκα. Την ώρα που o παπάς περνά έξω από το δρόμο του σπιτιού της, η νοικοκυρά ρίχνει πάνω στη θράκα μια χούφτα μοσχολίβανο και ο παπάς κάνει εκεί παραστάσιμο.

Μεγάλη Παρασκευή - Εθιμο με ξίδι

- Στα χωριά της Πυλίας, την Μεγάλη Παρασκευή, πίνουν ξίδι και καπνιά για να δείξουν την αγάπη τους στο Χριστό, που τον πότισαν ξύδι. Στην Κρήτη, τη Μεγάλη Παρασκευή, τρώνε νερόβραστα φαγητά με ξύδι, σαλιγκάρια βραστά, των οποίων το ζουμί μοιάζει με ξύδι.
- Στην Κορώνη, ούτε φωτιά ανάβουν, ούτε μαγειρεύουν, ούτε μπουκιά βάζουν στο στόμα τους. Κάποιοι βάζουν σε ένα ποτήρι ξύδι, ρίχνουν μέσα και λίγη αράχνη και πίνουν τρεις γουλιές γιατί έτσι πότισαν και το Χριστό

Κρήτη - Πάσχα - Το τυρί της Τυρινής

- Ένα ιδιαίτερο έθιμο γινόταν στην Κρήτη. Η νοικοκυρά το τυρί που περίσσευε από την Τυρινή το φυλούσε και το έπαιρνε μαζί της στην Ανάσταση, κι όταν ο παπάς έλεγε το "Χριστός Ανέστη" το μοίραζε στους συγγενείς, για να μη βγάζουν καλόγερους (δοθιήνες). Ακόμα πολλοί μεταμφιέζονταν στο γλέντι της Τυρινής και επισκέπτονταν φιλικά σπίτια. Γινόταν μεγάλη φασαρία με γέλια και αστεία, οι επισκέψεις ανταποδίδονταν κι ύστερα όλοι ξαναγύριζαν στο δικό τους γλέντι για να συνεχίσουν μέχρι τα ξημερώματα.

Σίφνος - Πάσχα

- Το Πάσχα, που συμπίπτει με την άνοιξη, η Σίφνος βρίσκεται στις ομορφιές της. Η θρησκευτική συγκίνηση κορυφώνεται με τα εγκώμια και την περιφορά του Επιταφίου στα στενά δρομάκια. Ακολουθεί η χαρά της Ανάστασης και ο αναστάσιμος χαιρετισμός που διαρκεί επί σαράντα ημέρες.
- Οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τα παραδοσιακά "πουλιά", πασχαλινές κουλούρες σε διάφορα σχήματα ζώων και πουλιών, στολισμένα με κόκκινα αυγά. Το αρνί εδώ ψήνεται στο μαστέλο, τοποθετημένο πάνω στη σχάρα από κληματόβεργες, με ντόπιο κόκκινο κρασί και άνηθο. Από το εορταστικό τραπέζι δεν απουσιάζει η σπιτική ξινομυζήθρα, και η γευστικότατη μελόπιτα, ένα τοπικό γλυκό από μέλι, μυζήθρα και αυγά.
- Πασχαλινά έθιμα που δυστυχώς ατόνησαν είναι η κουνίστρια και το ομαδικό παιχνίδι τσούνια, ένα είδος του ξενικού "μπόουλινγκ", που έπαιζαν μέχρι πρόσφατα οι νέοι και οι νέες.
- Πασχαλινά έθιμα που δυστυχώς ατόνησαν είναι η κουνίστρια και το ομαδικό παιχνίδι τσούνια, ένα
είδος του ξενικού "μπόουλινγκ", που έπαιζαν μέχρι πρόσφατα οι νέοι και οι νέες.

Πυλία της Μεσσηνίας - Γιαούρτι ...

- Διασκεδαστικό ήταν ένα έθιμο στην Πυλία της Μεσσηνίας: μέσα σε ένα ανοιχτό δοχείο με γιαούρτι έριχναν ένα νόμισμα που οι συναγωνιζόμενοι έπρεπε να το πιάσουν με τα δόντια. Φυσικά πασαλείβονταν με γιαούρτι, προκαλώντας τη γενική ιλαρότητα.

Κοζάνη - Εθιμο "αντέτι"

- Στην Κοζάνη πιστεύουν ότι το "αντέτι", δηλαδή το έθιμο με το αυγό, το κάνουν "για να γίνουν η βρίζα και το στάρι". Αυτό εξηγείται από την αναζωογονητική δύναμη του αυγού ως φορέα ζωής. Σε ορισμένες περιοχές κυλούσαν αυγά πάνω στο τραπέζι και εύχονταν να κυλήσει η Σαρακοστή εύκολα όπως τα αυτά.

Μιστί της Καππαδοκίας

- Στο Μιστί της Καππαδοκίας, στο τέλος της Σαρακοστής έβγαιναν τα παλικάρια κάθε βράδυ και μάζευαν ξύλα, άχυρα, καύσιμα τα οποία αποθήκευαν τραγουδώντας και σφυρίζοντας μέχρι τη Μ. Πέμπτη. Τη νύχτα του Μ. Σαββάτου τα μάζευαν στην πλατεία της γειτονιάς και άναβαν φωτιά. Μαζεύονταν γύρω και γελούσαν, φώναζαν, ώσπου να χτυπήσει η καμπάνα για την Ανάσταση. Συμβόλιζε τη φωτιά που είχαν ανάψει οι Απόστολοι και ζεσταίνονταν όταν ανέκριναν το Χριστό. Μετά τη λειτουργία της Ανάστασης Περνούσαν από τα κεντρικά σημεία του χωριού και γυρνούσαν στην εκκλησία όπου διαβάζονταν τα Ευαγγέλια σε επτά γλώσσες. Μετά τη δεύτερη Ανάσταση άρχιζε ο χορός και το γλέντι που κρατούσε όλη την εβδομάδα της διακαινησίμου

Ρεντίνα - Δευτέρα του Πάσχα - Το έθιμο τα Μπαϊράκια

- Κάθε Δευτέρα του Πάσχα αναβιώνει στη Ρεντίνα το τοπικό έθιμο τα "Μπαϊράκια". Κατά την αναβίωση του εθίμου, οι κάτοικοι βγάζουν σε λιτανεία τα λάβαρα και οι πιστοί πλειοδοτούν σε χρήματα για να έχουν την τιμή να τα κρατήσουν. Την Κυριακή των Βαίων τα κορίτσια στη Σωσάνδρα καλοντυμένα κρατούν καλάθια και γυρνούν στα σπίτια. Επειδή η Εκκλησία τη μέρα αυτή επιτρέπει το ψάρι, τραγουδούν τα παρακάτω κάλαντα:
"Βάγια, βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, και την άλλη Κυριακή τρώνε το ψημένο αρνί".
- Στη Σωσάνδρα τα κορίτσια μαζεύουν στα καλάθια αλεύρι, ψάρια και κρεμμύδια, τα οποία πηγαίνουν σε μια χήρα να τα μαγειρέψει. Επειδή το σπίτι της χήρας είναι καθαρό, της ψέλνουν ευχές. Γυρίζουν μετά στο χωριό και μαζεύουν, τώρα πια, αυγά για το Πάσχα. Στο μεταξύ η χήρα ζυμώνει το ψωμί και τηγανίζει τα ψάρια που θα φάνε το μεσημέρι οι κοπέλες.
- Αξιοσημείωτο είναι ότι το αυγό στα χριστιανικά χρόνια συμβολίζει την "ανανέωση της ζωής", ενώ το κόκκινο χρώμα τους, χαρούμενο και ξορκιστικό συγχρόνως, στο αίμα του Χριστού. Οι οικογένειες που πενθούν δεν βάφουν αυγά. Κάποιες γιαγιάδες Προμαχιώτισσες θυμούνται ότι πολλοί παντρεμένοι φορούσαν τα ρούχα του γάμου τους και οι ελεύθεροι ρούχα με κυρίαρχο το άσπρο χρώμα, επειδή όλα ήταν γιορτινά. Το βράδυ χόρευαν στην πλατεία των χωριών.


Μορφοβούνι Πλαστήρα - Εθιμο "αφανός" και "σίγνα"

- Το Πάσχα γιορτάζεται με το έντονο και ιδιαίτερο χρώμα της παράδοσης. Το βράδυ της Ανάστασης οι νέοι καίνε τον “αφανό”, προσφέροντας ένα μοναδικό θέαμα. Την Κυριακή το απόγευμα στην πλατεία του χωριού στήνεται ο “διπλός χορός” ή “χορός της αγάπης” τον οποίο ανοίγει πρώτος ο παπάς. Τη δεύτερη μέρα πραγματοποιείται ένα πανάρχαιο θρησκευτικό έθιμο, “τα σίγνα”.

ΠΗΓΗ...http://www.asxetos.